Hof Den Bosch 3 januari 2019 (ECLI:NL:GHSHE:2019:6)
Werknemers nemen niet snel zelf ontslag op staande voet. Bij deze keuze zal de vrees om door de opzegging uitkeringsrechten en – niet onbelangrijk – het recht op de transitievergoeding te verspelen ook meewegen.
In de Dräger-beschikking (maart 2018) is door de Hoge Raad bevestigd dat een transitievergoeding ook verschuldigd kan zijn bij een terecht ontslag op staande voet door de werkgever. Minder bekend is dat een werknemer ook ontslag op staande voet kan nemen en toch zijn recht op een transitievergoeding kan behouden. De werknemer zal dan voor de transitievergoeding wel naar de kantonrechter moeten. De werknemer in deze casus had succes op dit punt.
Ontslag op staande voet nemen
Geldige redenen voor het nemen van ontslag op staande voet door de werknemer kunnen o.a. zijn:
- een werkgever die langere tijd ten onrechte het loon niet (tijdig) uitbetaalt;
- een werkgever die zijn werknemer ernstig bedreigt of seksueel intimideert;
- een werkgever die op (andere) grovelijke wijze de plichten uit de arbeidsovereenkomst veronachtzaamt.
Ontslag op staande voet wegens schending re-integratieplicht door de werkgever en dreigende gezondheidsschade
In de zaak waarover het Hof Den Bosch te oordelen had, maakte de werkgever het wel erg bont. De werknemer raakt na een hartinfarct arbeidsongeschikt en vervolgens schendt de werkgever ernstig en langdurig de op haar rustende re-integratieplichten. Dat zit hem met name hierin:
- werkgever legt het deskundigenoordeel van het UWV naast zich neer, en verplicht de werknemer om het (niet-passende) werk onmiddellijk te verrichten, onder dreiging van een 100% loonstop én de werknemer op staande voet te ontslaan als de werknemer weigert;
- daarin voorafgaand, tijdens het re-integratietraject, heeft werkgever ondanks een verzoek daartoe van werknemer géén plan van aanpak opgesteld;
- werkgever heeft ondanks het advies van de bedrijfsarts geen tijdige actie ondernomen om een mediationtraject op te starten (dit is pas na 1,5 jaar ziekte ingezet);
- ook het UWV heeft geoordeeld dat de werkgever niet aan haar re-integratieplichten voldeed en dat mogelijk een loonsanctie zou worden opgelegd.
De werknemer kan de druk niet meer aan en ziet geen andere mogelijkheid dan zelf ontslag op staande voet te nemen. Daarna claimt de werknemer de transitievergoeding en de gefixeerde schadevergoeding.
Hof en kantonrechter zijn het eens over het bestaan van de dringende reden voor ontslag veroorzaakt door de werkgever, die in dit geval tevens ernstig verwijtbaar werkgeversgedrag oplevert. Dit heeft als gevolg dat de werkgever de transitievergoeding én de gefixeerde schadevergoeding aan de zieke werknemer moet betalen.
Enigszins onbevredigend is dat geen billijke vergoeding is geclaimd en de uitspraak daar dus niet op in gaat. Gezien de ernstige verwijtbaarheid aan werkgeverszijde zou toewijzing daarvan mijns inziens wel voor de hand hebben gelegen.
Zieke werknemer en ontslag
Bij zogenaamde slapende dienstverbanden is het in stand laten van een dienstverband met een langdurig zieke werknemer (ook na het schenden van re-integratieverplichtingen door de werkgever) voor rechters geen grond voor het aannemen van ernstige verwijtbaarheid van de werkgever. De werkgever heeft geen ontslagplicht, ook al loopt de zieke werknemer daardoor een transitievergoeding mis.
In een – zeer opmerkelijke – beslissing kwam het Scheidsgerecht voor de Gezondheidszorg, (arbitrage-instelling voor geschillen in de gezondheidszorg) recentelijk wel tot een andere conclusie, en dwong de werkgever een ontslagprocedure voor de zieke werknemer te initiëren onder toezegging van een transitievergoeding, op straffe van een dwangsom. Of de overheidsrechter deze lijn in de toekomst zal volgen, valt te betwijfelen.
In de zaak waarover het Hof Den Bosch oordeelde, leverde het ontslag op staande voet door de werknemer echter wel het ‘gewenste’ resultaat op: beëindiging van het dienstverband mét toekenning van een transitievergoeding.
N.B. ontslag op staande voet, ook door de werknemer, kan niet zomaar eenzijdig worden ingetrokken. De werknemer dient dus ook om deze reden niet al te lichtvaardig deze stap te zetten.
Uitkering UWV
Een andere relevante vraag is of de werknemer die (terecht) ontslag op staande voet neemt, aanspraak kan maken op een (WW of ZW-)uitkering.
Ontslag nemen wegens dreigende gezondheidsschade wordt door het UWV niet snel voldoende geacht om aanspraak te kunnen maken op een (WW of ZW-), zeker als re-integratie in het tweede spoor (bij een andere werkgever) nog wel mogelijk is. Zelf opzeggen levert ofwel een benadelingshandeling voor de ZW of verwijtbare werkloosheid voor de WW op.
Is evenwel sprake van een rechtsgeldig genomen ontslag op staande voet zoals in de casus hiervóór, dan is waarschijnlijk dat de werknemer toch aanspraak op een uitkering houdt.